VẬN KHÍ VÀ DỰ ĐOÁN BỆNH TẬT NĂM KỶ HỢI 2019
Trong Đông y, bệnh tật và sức khỏe của con người luôn có mối quan hệ mật thiết với môi trường thiên nhiên và môi trường xã hội. Theo Hoàng Đế Nội Kinh, đời sống tinh thần, sức khỏe và các hoạt động thể chất của con người đều bị chi phối bởi sự biến hóa của khí hậu thời tiết, nên người thầy thuốc cần phải nắm vững học thuyết Vận Khí. Sau đây tôi xin trình bày sơ lược về “Vận khí năm Kỷ Hợi” để quí độc giả và đồng nghiệp tham khảo
KỶ HỢI NIÊN NGŨ VẬN LỤC KHÍ
(己亥年五运六气)
Quyết âm phong mộc tư thiên, Thiếu dương tướng hỏa tại tuyền
Năm kỷ hợi, thiên can thuộc kỷ thổ, kỷ đứng thứ 6 trong thiên can, số ngẫu là âm, kỷ là âm, giáp kỷ hợp hóa thổ, cho nên, đại vận (trung vận) của năm này là năm thổ vận bất cập, khí hậu cả năm thấp khí bất túc, cho nên khí hậu khá hanh khô. Vì sao giáp kỷ hợp hóa thổ? Đây là người cổ xưa quan sát hiện tượng thiên văn mà biết được. Họ phát hiện trên bầu trời xuất hiện khí màu vàng vào năm giáp năm kỷ, màu vàng thuộc thổ, cho nên, họ cho rằng giáp kỷ hợp hóa thuộc thổ vận. Theo cách tương tự, họ quan sát thấy rằng vào năm đinh nhâm bầu trời xuất hiện khí màu xanh, nên biết đinh nhâm hợp hóa thuộc mộc vận; vào năm mậu quý bầu trời xuất hiện khí màu đỏ, cho nên mậu quý hợp hóa thuộc hỏa vận; vào năm bính tân bầu trời xuất hiện khí màu đen, cho nên bính tân hợp hóa thuộc thủy vận; vào năm ất canh bầu trời xuất hiện khí màu trắng, cho nên ất canh hợp hóa thuộc kim vận.
 |
| Vận khí và dự đoán bệnh tật năm kỷ hợi 2019 - Sơ đồ vận khí |
Thiên văn ngày nay cho rằng Giáp Kỷ hoá thổ là do lực điện trường trong vũ trụ, khi mặt trời định tinh trên thiên không chiếu vào sao thổ ánh sáng khúc xạ lên nền trời xuất hiện quang phổ màu kiềm, cổ nhân gọi “kiềm thiên kiến vận”. Năm mậu quý hoá hoả khi mặt trời chiếu vào sao hoả, khúc xạ có quang phổ mầu đỏ cổ nhân gọi “đan thiên kiến vận” mậu quý hoá hoả. Khi mặt trời chiếu vào sao Thuỷ cổ nhân gọi: “huyền thiên kiến vận. Bính Tân hoá thuỷ”. Khi mặt trời chiếu vào sao Mộc, quang phổ màu xanh cổ nhân gọi: “thanh thiên kiến vận, Đinh Nhâm hoá mộc”. Khi mặt trời chiếu vào sao Kim cổ nhân gọi: “bạch thiên kiến vận, Ất Canh hoá kim”. Thương là xanh, đan là đỏ, hoàng là vàng, tố là trắng, huyền là đen. Thời gian thiên can hợp hóa là như thế. Giáp, bính, mậu, canh, nhâm trong thiên can là thuộc về dương can, năm dương, chủ năm thái vận thái quá; Ất, đinh, kỷ, tân, quý là thuộc về can âm, đó là năm âm, chủ năm thiếu vận bất cập
Thiên can khởi vận, địa chi khởi khí. Địa chi thuộc hợi, năm tị hợi thuộc quyết âm phong mộc tư thiên, điều đó có nghĩa là, thiên can kỷ thuộc thổ vận, địa chi hợi thuộc mộc khí, mộc khắc thổ, khí khắc vận, đây gọi là thiên hình, là năm không tương đắc. Vốn thổ đã bất túc, hư, mộc lại còn khắc thổ, thổ sẽ càng hư hơn, khí hậu trở nên khô hơn, lại mang thiên hình, thỉnh thoảng sẽ có những thay đổi mạnh mẽ, và những thảm họa lớn sẽ xảy ra, khí hậu sẽ khắc nghiệt hơn với đời sống con người. Khí khắc vận, khí thịnh vận suy, chúng ta sẽ thấy khí hậu lấy khí làm chủ, vận là thứ.
Quyết âm phong mộc tư thiên, chủ nữa năm đầu phong khí thắng, nghĩa là gió to, loại bệnh nào dễ gây ra cho người ta? Thứ nhất, tâm vị đông thống, thượng liên lưỡng hiếp, điều này có nghĩa là dưới vùng tim vùng dạ dày buồn bực đau nhói, 2 bên liên sườn đều đau; thứ hai, cách yết trở tắc, ẩm thực bất hạ, thiệt căn ngạnh cường, thực nhập tắc thổ, thực bất hóa vi lãnh tiết, phúc trướng đại, điều này có nghĩa là bị tắc nghẽn họng, ăn uống không được, lưỡi cứng, ăn vào bị nôn, thức ăn không tiêu hóa được do lạnh và đầy hơi, dù ăn gì hay không ăn gì, cũng bị ngăn cách ở giữa bụng, bụng phình ra rất khó chịu; thứ ba, khí kết thành hà, tiểu tiện bất lợi, đây là nói khí không thông sướng, thủy thấp tụ tập biến thành đàm ẩm, đàm ẩm ngưng kết mà thành u bướu, khí không thông, lỗ chân lông không mở, bàng quang không có áp suất không khí, nước tiểu không ra được hoặc đi tiểu không được sảng khoái, nhỏ giọt, đây đều là do phong mộc khắc tỳ thổ
Thiếu dương tướng hỏa tại tuyền, chủ nữa năm sau hỏa khí hơn lên, cũng chính là khí hậu quá nóng, nhiệt cực sinh hàn, hàn nhiệt cùng đến, phát sinh nhiều bệnh chứng như tiêu chảy, kiết lỵ, tiểu đỏ, tiêu ra máu, đau bụng vv…, đây là nói bạch lỵ hồng lỵ, đại tiểu tiện có máu, bụng dưới đau; cùng với khí thiếu âm tại tuyền, phát sinh các chứng như khí thượng xung lên ngực, nóng lạnh đau nhức, mắt mờ răng đau, mắt sưng nề, phát nóng như sốt rét, bụng đầy, ung nhọt …đây là nói chứng trạng khác giống thiếu âm tại tuyền, thiếu âm cũng là hỏa, nhưng mà quân hỏa, thiếu dương là tướng hỏa, quân hỏa thuộc thái dương, tướng hỏa thuộc nhiệt năng sản sinh ra chất đốt. Chúng đều là hỏa vì quá nóng mà sản sinh hỏa khí xung lên ngực, lúc thì nóng đau lúc thì lạnh đau, mắt nhìn không rõ răng thì đau, mắt sưng nề, trong người phát sốt lúc sợ nóng lúc sợ lạnh, bụng đầy, ung nhọt …
NGŨ VẬN
CHỦ VẬN: là chỉ khí ngũ vận chia ra thành năm mùa vận chuyển trong một năm, cho thấy sự thay đổi khí hậu bình thường trong năm, hằng năm cố định không thay đổi. Bất luận trung vận là gì, chủ vận chủ trì khí hậu bình thường 5 mùa trong năm, không thay đổi. Chủ vận chia thành 5 bước, mỗi bước là một mùa, thời gian mỗi mùa là 73 ngày 5 khắc, ngũ vận tổng cộng là ba trăm sáu mươi lăm ngày hai mươi lăm khắc, đó là số ngày trong chu kỳ. Mỗi năm từ tiết đại hàn bắt đầu khởi giao tức sơ vận thuộc phong mộc, tương đương với mùa xuân; đến sau xuân phân 13 ngày giao nhị vận, thuộc nhiệt hỏa, tương đương với mùa hạ; đến sau mang chủng 10 ngày giao tam vận, thuộc thấp thổ, tương đương mùa trưởng hạ; đến sau xử thử 7 ngày giao tứ vận, thuộc táo kim, tương đương mùa thu; đến sau lập động 4 ngày giao chung vận, thuộc hàn thủy, tương đương mùa đông. Ngũ vận luân chuyển, lặp đi lặp lại, là một lệ thường của khí hậu biến đổi trong một năm. Âm chủ vận, bắt đầu từ giốc mà cuối cùng thuộc vũ, là ngũ âm thuộc 4 mùa, thứ tự theo thuận bố. Nhưng mà, năm dương thuộc thái, năm âm thuộc thiếu, là sự biến hóa 4 mùa ngũ âm thái quá bất cập, thái thiếu đều là lấy trung vận làm chủ. Ví dụ: gặp năm giáp thái cung, năm nhâm thái giốc, năm bính thái vũ, thời chủ vận sơ vận là thái giốc, nhị vận là thiếu chủy, tam vận là thái cung, tứ vận là thiếu thương, chung vận là thái vũ. Nếu gặp năm mậu thái chủy, năm canh thái thương, thời chủ vận sơ vận là thiếu giốc, nhị vận là thái chủy, tam vận là thiếu cung, tứ vận là thái thương, chung vận là thiếu vũ
KHÁCH VẬN: là chỉ sự thay đổi khí hậu bất thường trong suốt năm mùa vận chuyển trong năm, có những thay đổi khác nhau trong mỗi mùa trong năm, như người khách đi lại cho nên gọi là “khách vận”. Khách vận là dựa theo niên can của đại vận trong năm đó mà tính ra, lấy sự thay đổi năm mùa trong một năm rồi phân thành năm bước mà suy tính ra, trung bình hàng năm lấy niên can của đại vận (trung vận) làm sơ vận của khách vận, sau đó theo thứ tự thuận của ngũ hành tương sinh, mỗi vận cũng chủ 73 ngày 5 khắc, 5 bước hợp với số ngày trong chu kỳ, cho đến năm thứ 2 lại lấy niên can của đại vận (trung vận) làm sơ vận, theo đó suy rộng ra. Ví như năm giáp kỷ, trung vận là thổ vận, thời sơ vận của khách vận đó là thổ vận (đại vận là thổ, thế thì khách vận là bắt đầu từ thổ vận, nhị vận đó là kim vận, tam vận đó là thủy vận, tứ vận đó là mộc vận, chung vận đó là hỏa vận, lấy đó mà suy rộng ra. Cho nên khách vận chỉ giữ về sự biến hóa khác thường của khí hậu từng mùa trong một năm.
Tuy năm kỷ hợi lấy khí là chủ, chúng ta cũng phải hiểu một số ảnh hưởng của thổ vận bất cập mang tới. Thổ vận bất cập, tức là phong khí lưu hành, mộc khắc thổ, kim phục chi. Điều này có ý nghĩa gì? Đó chính là thổ quá nhu nhược, bị mộc hà hiếp quá nhiều. Lúc này, kim con của thổ đến để cứu người mẹ, kim khắc mộc để cứu thổ. Thổ bất cập sản sinh ra khí thắng phục là khí gì. Về mặt khí hậu thường biểu hiện thành cuồng phong, làm cho cây cỏ gãy đổ tung bay, mộc khí thăng quá sẽ có kim khí (táo kim) đến chế ngự báo phục, mọi thứ ban đầu bị gió thổi bay, sau đó lại bị khí táo kim thâu phục, tiếp sau đó là khô héo, rơi rụng. Bệnh thường phát sinh ở vùng giữa tương ứng với thổ khí rồi lan ra khắp bốn phương. Bốn phương chính là đông nam, tây nam, đông bắc, tây bắc , cũng biểu hiện 4 tháng thìn tuất sửu mùi. Thổ ở trung ương, bốn phương hướng vào. Trung ương bị bệnh rồi, tự nhiên không thể chuyển vận chất dinh dưỡng cho bốn phương. Kim khí đến, kim mộc đánh nhau, mọi người đều gặp tai ương. Sau khi kim khắc được mộc, mọi thứ bị đỗ gãy. Cho nên nói, sống trong lành cần phải nhẫn nhục. Thổ vị bị mộc khắc, kim khí đến chế ngự báo phục, có thể sinh ra các chứng như đau ngực, khó thở, than vắn thở dài. Nhưng là năm hợi thuộc quyết âm phong mộc tư thiên, thiếu dương tướng hỏa tại tuyền, thổ vận bất cập, được tại tuyền tướng hỏa tương sinh, mộc khí không thể khắc thổ thái quá, kim khí sẽ không chế ngự báo phục, thì những căn bệnh trên ít hơn
Tố vấn – Ngũ thường chính đại luận thiên 70: thổ vận bất cập thuộc Ty giam, là năm giảm hóa, khiến cho vạn vật thấp lùn không phát triển được, cho nên còn gọi là "bỉ lâm". (6 năm kỷ đều thuộc thổ vận bất cập, giảm hóa là chỉ tác dụng giảm thiểu của hóa khí, giáp kỷ hợp hóa thổ, thổ này chính là hóa khí. Năm bình khí của thổ gọi là bị hóa, năm thái quá gọi là đôn phụ). Hóa khí không thể phát huy tác dụng được bình thường, sinh khí của mộc độc vượng (thổ thiểu, mộc khắc thổ, mộc khó sinh hóa, cho nên trưởng khí của hỏa chưa thể được hoàn chỉnh như bình thường. Thổ khí bất cập nên địa khí không thể bốc lên thành mây, do đó mưa ít, mưa sẽ không rơi kịp thời, phải đợi khi kim khí đến nó sẽ bình thường. Thổ không thể sinh kim cho nên kim khí bình lặng. Mộc vượng thổ suy, thủy khí mất di sự chế ngự. Phong hàn cùng khởi, cây cỏ tươi tốt, (phong là mộc, hàn là thủy, thổ thiếu cho nên thủy và mộc đều không bị khắc chế, thủy sinh mộc, sinh khắc thịnh vượng, cây cỏ sinh sôi rất tốt). Đẹp mà không chắc, thành mà bị lép. Quả lép vì mộc khí quá thịnh, do đó khí của thổ vận bất cập hàm chứa đặc điểm lỏng lẻo, phân tán. Công dụng của nó biểu hiện ở chỗ ổn định, trầm lặng. Sự biến hóa của nó có thể khiến cho nhân thể phát sinh các bệnh như mụn nhọt, lở loét, mủ đặc, cơ bắp sưng đau nhức, còn có thể dẫn đến chứng thấp khớp.
Trong nhân thể nó tương ứng với tỳ vị; trong hoa quả là mận, vải; trong quả là chất nước và hạt; trong ngũ cốc là đậu vừng; trong ngũ vị là chua, ngọt; màu sắc là màu xám, màu vàng; trong ngũ súc là trâu, là chó. Trong côn trùng là trùng có lông. Khí hậu biểu hiện thành cuồng phong làm cho cây cối lay đổ; trong ngũ âm là cung, giác. Đặc điềm cùa bệnh tật là chướng đầy và u nhọt. Tất cả những điều đó, đều là do thổ vận bất cập nên mộc đến khắc thổ, thổ phải thuận theo mộc khí mà biến hóa.
Vì thổ khí biến hóa theo mộc khí cho nên nói "thiếu cung" và "thiếu giác" giống nhau. Nếu gặp hai năm kỉ tị, kỉ hợi có quyết âm phong mộc ti thiên, do đó thổ khí thuận theo mộc khí nên trở thành bình khí của mộc vận. Cho nên nói ở năm thổ vận bất cập, gặp thượng giác giống như chính giác. Trong nhân thể thường phát sinh bệnh tiêu chảy, đó là do tà khí làm tổn thương tì thổ.
Về mặt khí hậu thường biểu hiện thành cuồng phong, làm cho cây cỏ đổ nát, tiếp sau đó là khô héo, rơi rụng. Vì tất cả những sự biến hóa này đều là do thổ khí bất cập dẫn đến, cho nên thiên tai thường phát sinh ở vùng giữa tương ứng với thổ khí rồi lan ra khắp bốn phương. Mộc khí thăng quá sẽ có kim khí đến chế ngự báo phục, kim khí là sát, cho nên kim khí lạnh mát vượng làm cho sinh khí của mộc bị chế ngự.
KHÁCH KHÍ là do sự vận động của bầu trời mà từng năm thay đổi, cho nên nó được gọi là khách khí. Khách khí chuyển dịch là do khí âm dương nhiều hay ít và thứ tự chuyển dịch là: quyết âm (âm), thiếu âm (âm), thái âm (âm), thiếu dương (dương), dương minh (dương), thái dương (dương). Tức 1 âm, 2 âm, 3 âm, 1 dương, 2 dương, 3 dương. Do khí địa chi nổi lên, như năm kỷ hợi, quyết âm phong mộc trị chi, khởi ở khí tư thiên, cũng chính là tam khí. Thiếu dương tướng hỏa ở dưới, khởi ở khí tại tuyền, cũng chính là chung khí. Khí thăng lên từ dưới, nên lấy thiếu dương ở dưới khởi lên, thiếu dương là nhất dương, nhất dương sinh nhị dương, nhị dương là dương minh, nên dương minh táo kim là sơ khí của khách khí, tức là tả gian khí địa khí. Nhị dương sinh tam dương, tam dương là thái dương, nên thái dương hàn thủy là nhị khí (khí thứ 2) của khách khí, tức là hữu gian khí thiên khí. Tam dương, dương cực sinh nhất âm, nhất âm thuộc quyết âm, nên quyết âm phong mộc là tam khí (khí thứ 3) của khách khí, tức là khí tư thiên. Nhất âm sinh nhị âm, nhị âm là thiếu âm, nên thiếu âm quân hỏa là tứ khí (khí thứ 4) của khách khí, tức là tả gian khí thiên khí. Nhị âm sinh tam âm, tam âm là thái âm, nên thái âm thấp thổ là ngũ khí (khí thứ 5) của khách khí, tức là hữu gian khí địa khí. Tam âm - âm cực sinh nhất dương, nhất dương thuộc thiếu dương, nên thiếu dương tướng hỏa là lục khí (khí thứ 6 – chung khí) của khách khí, tức là khí tại tuyền địa khí, cũng chính là chung khí. Mỗi năm tư tuyên tại tuyền tả hữu tứ gian khí, tức là 6 khí phân bố thống lĩnh trên dưới, trong 1 năm khí Tư Thiên do thiên khí chủ nữa năm đầu, khí Tại Tuyền do Địa Khí làm chủ nữa năm sau
 |
| Vận khí và dự đoán bệnh tật năm kỷ hợi 2019 - Khách khí vận hành |
CHỦ KHÍ: là khí hậu đều đặn hàng năm, diễn biến theo các mùa, năm nào cũng thế, không có sự đảo ngược. Chủ khí cũng theo lẽ ngũ hành tương sinh. Mỗi năm khởi đầu đều là sơ khí quyết âm phong mộc, nhị khí là thiếu âm quân hỏa, tam khí là thiếu dương tướng hỏa, tứ khí là thái âm thấp thổ, ngũ khí là dương minh táo kim, chung khí là thái dương hàn thủy đi theo thứ tự như vậy
Địa khí là âm chủ tỉnh, nên chủ khí cố định không động; thiên khí thuộc dương chủ động, nên khách khí hàng năm lưu chuyển. Lấy khách khí cùng với chủ khí ta có “Khách chủ gia lâm”
CÁC GIAI ĐOẠN CỦA LỤC KHÍ TRONG NĂM KỶ HỢI
Dự báo từng giai đoạn Lục khí trong năm dựa vào quan hệ tương sinh - tương khắc của Ngũ hành và mối quan hệ giữa Chủ khí và Khách khí.
1. Sơ khí, bắt đầu từ giờ hợi tiết Đại Hàn năm mậu tuất, đến đầu giờ dậu tiết xuân phân năm kỷ hợi, 60 ngày 87 khắc rưỡi. (Thời gian sơ khí năm kỷ hợi 21: 00 ngày /20/1/2019 – 17: 00 ngày 21/3/2019) chủ vận thiếu giốc mộc, khách khí dương minh táo kim, kim khắc mộc, khách khí thắng chủ khí. Chủ khách không hợp nhau, là nghịch, dễ mắc bệnh hơn. Năm nay thuộc phong mộc, điều này trùng với thời điểm khai mạc mùa xuân, điều này là rõ ràng nhất.
Nhưng lại gặp khí hanh khô (táo), hanh khô thuộc kim, chủ thâu liễm, mùa xuân khí trời thăng phát chủ khí phong mộc rất thịnh vượng, nhưng tại thời điểm này, nó bị trói buộc bởi không khí khô, thăng phát không thông; táo thuộc âm tà, táo tính khô hanh, đương mùa xuân dương khí thăng phát, âm dương giao hội mà thành mưa là thuận, nhưng lúc này phong khí không ít, nhưng thăng phát không thông đạt, nên mưa ít hơn.
Do đã có gió lớn hai tháng trước đó, nhiệt độ không khí lúc cao lúc thấp, thiên về hanh khô. Khí hậu u ám rất có khả năng mắc các bệnh về đường hô hấp, ho và cúm, v.v ... cần chú ý đến tình hình thời tiết, kịp thời tăng hoặc giảm quần áo để tránh cảm lạnh
Khi đi ra ngoài để tránh gió, người già, trẻ em và phụ nữ thể chất suy nhược, cần mang khẩu trang, khăn quàng cổ, che mũi và miệng, quanh cổ, là mấu chốt chăm sóc sức khỏe vào lúc này. Về thực phẩm và đồ uống, căn cứ vào nhiệt độ của từng địa phương, hãy ăn một số thực phẩm sạch nhuận, chẳng hạn như cháo hạt sen bách hợp mộc nhĩ, (mùi vị ngọt, có thể thanh nhiệt kiện vị) để nuôi dưỡng âm nhuận táo, dưỡng gan liễm phong. Đi ngủ sớm không thức khuya để dưỡng âm huyết
2. Nhị khí, bắt đầu từ chánh dậu tiết xuân phân, đến chánh mùi tiết tiểu mãn, chỉ có 60 ngày. (Thời gian nhị khí năm kỷ hợi 18:00 ngày 21/3/2019 – 14:00 ngày 21/5/2019) chủ vận thái chủy hỏa, khách khí thái dương hàn thủy, khách khí thắng chủ khí, chủ khách không tương đắc, vẫn là nhiều bệnh do thời tiết. Từ tháng 3 đến tháng 5 đó là mùa ấm áp, kháp phùng với thái dương hàn thủy, mưa nhiều nhiệt độ thấp, người ta ước tính rằng sự ấm lên sẽ chậm hơn, tháng ba mùa xuân lạnh, có thể đảo ngược khá nghiêm trọng
Vào thời điểm này, thế lực chủ khách vừa lạnh vừa nóng, tình hình bệnh tật dễ thành “hàn bao nhiệt” “ngoại hàn lý nhiệt” “thượng nhiệt hạ hàn”. Về sức khỏe, giữ ấm áp ưu tiên số một, gió lạnh không khó để ngăn chặn, nhưng trong không khí ấm áp với một chút rùng mình ớn lạnh là khó phòng nhất, vì vậy khi khí ấm nóng đi lên, đừng cởi quần áo quá nhanh, trời mát vào buổi sáng tối, hãy nhớ mặc thêm quần áo kịp thời.
Khí hàn uất nhiệt bên trong, con người có xu hướng cảm thấy táo nhiệt (nóng), có thể ăn một số loại trái cây mát lạnh, sơ thông nội nhiệt, nhưng đừng tham lam và ăn quá nhiều, để không làm tổn thương dương khí tỳ vị
3. Tam khí, bắt đầu từ giờ thân tiết tiểu mãn, đến giờ ngọ tiết đại thử, chỉ có 60 ngày. (Thời gian tam khí năm kỷ hợi 15:00 ngày 21/5/2019 – 11:00 ngày 23/7/2019) chủ vận thái chủy hỏa, khách khí quyết âm phong mộc, và trùng hợp quyết âm phong mộc tư thiên, phong mộc lớn mạnh, hoành khắc tỳ thổ, thổ thấp bất túc, phong hỏa cùng bùng lên. Vào thời điểm này, khí hậu có gió và ấm áp, nhiệt độ tăng nhanh, gió và nhiệt rất mạnh, con người dễ bị sốt, như cảm mạo phong nhiệt, thấp nhiệt cùng với can đởm nội nhiệt bên trong, sẽ có chứng can hỏa vượng, bị bệnh chảy nước mắt, ù tai choáng váng.Về sức khỏe, bạn có thể uống một số thực phẩm có tính tân lương thanh nhiệt như trà hoa cúc, trà xanh, trà bạc hà ngân hoa … để giúp thanh nhiệt khư phong
Tăng cường thích hợp các môn thể thao ngoài trời, cải thiện sự trao đổi chất, tăng cường thể lực và ngăn ngừa bệnh tật. Tránh thức khuya để khỏi tổn thương âm khí, hỏa động sinh phong. Tình chí thoải mát, giảm bớt giận dữ. Tuy nhiên cần lưu ý rằng tại thời điểm này, vẫn còn tình trạng can mộc hoành khắc tỳ thổ, thổ hư quá tỳ vị bất túc, vì vậy chế độ ăn uống mát lạnh không nên quá nhiều, để không gây ra các bệnh về đường tiêu hóa
Trong xã hội hiện đại, nhiều phụ nữ phải chịu áp lực rất lớn, thường bị can khí uất kết, khí uất sẽ hóa hỏa, can uất tỳ hư, can khí phiên vị, một khi họ tức giận hoặc căng thẳng, hoặc trước và sau khi hành kinh, họ dễ bị tiêu chảy, đau bụng, phiền táo dễ nổi giận, vú căng đau. Trong trường hợp đau này phụ nữ cần tham khảo ở trên để chăm sóc cho mình
4. Tứ khí, bắt đầu từ chánh ngọ tiết đại thử, đến chánh thìn tiết thu phân, , chỉ có 60 ngày. (Thời gian tứ khí năm kỷ hợi 12:00 ngày 23/7/2019 – 8:00 ngày 23/9/2019) chủ vận thiếu cung thổ, khách khí thiếu âm quân hỏa, hỏa sinh thổ, khách khí sinh chủ khí, là thuận, tại thời điểm này, so với nửa đầu năm, tỷ lệ mắc bệnh ít hơn. (Chủ vận cùng trung vận đều thuộc thổ, hỏa sinh thổ, thổ vượng lên lại) khí hậu mùa hè (nóng ẩm) đến, thấp nhiệt tranh nhau, tranh nhau phía trên bên trái, con người bị bệnh hoàng đản sưng nề. Nhưng thời tiết lúc này là nóng nhất trong năm, vào nửa cuối năm thiếu dương tướng hỏa làm chủ, vốn thuộc nhiệt, sau đó đánh nhau với thiếu âm quân hỏa, hai lửa tương hợp, sức nóng càng tăng lên.
Mặc dù sức nóng nặng nề, nó được bao quanh bởi khí ẩm thấp của thái âm thấp thổ, thời tiết lúc này, rất ẩm ướt và nóng, thấp nhiệt hoành hành rất lớn. Nhiệt độ cao mà ít gió, rất dễ trúng thử (trúng nắng), các bệnh về da như chàm cũng thường xuyên xảy, vì vậy cần chú ý thông gió và làm mát, ngày thường có thể sử dụng quạt hoặc điều hòa để cải thiện lưu thông không khí trong nhà.
Ở các khu vực ẩm ướt ở phía nam, máy hút ẩm có thể được sử dụng phổ biến để hút ẩm, hoặc máy điều hòa không khí có thể được sử dụng để làm mát và làm khô, nhưng điều quan trọng cần lưu ý là nhiệt độ không nên quá thấp, dẫn đến chênh lệch nhiệt độ quá cao giữa bên trong và bên ngoài nhà, rất dễ bị cảm mạo. Chế độ ăn uống chủ yếu là thanh đạm (nhẹ), ăn nhiều thức ăn cay mát đạm bạc, chẳng hạn như bí đao, mướp, bầu v.v. để khứ thấp tiết nhiệt
5. Ngũ khí, bắt đầu từ giờ tỵ tiết thu phân, đến giờ mẹo tiết tiểu tuyết, chỉ có 60 ngày. (Thời gian ngũ khí năm kỷ hợi 9:00 ngày 23/9/2019 – 5:00 ngày 22/11/2019) chủ vận thái thương kim, khách khí thái âm thấp thổ. Khách khí sinh chủ khí, tương đối thuận lợi. Vận khí năm nay thổ vận bất túc, táo kim thắng phục, tại thời điểm này vận thuộc thổ, có thể được bổ sung một chút. Thổ khí sinh kim, táo khí càng thắng (không khí càng khô hơn), tuy có thấp thổ chế ước, nhưng nó vẫn chưa đủ
Vào thời điểm này đó là mùa thu, khí thấp nhiệt trước đó nên bị suy yếu, khí hậu tương đối khô. Táo thấp đều là âm tà, tổng thể mà nói khí hậu mát hơn, tăng hoặc giảm quần áo phù hợp, chú ý đến lạnh. Về ăn uống cần tăng thêm một vài thực phẩm có công năng nhuận phế tán hàn, như hạnh nhân, để dưỡng phế khí
6. Chung khí, bắt đầu từ chánh mẹo tiết tiểu tuyết, đến chánh sửu tiết đại hàn, chỉ có 60 ngày. (Thời gian chung khí năm kỷ hợi 6:00 ngày 22/11/2019 – 4:00 ngày 20/1/2020) chủ vận thiếu vũ thủy, khách khí thiếu dương tướng hỏa, chủ khách bất tương đắc, đó là nghịch. Mùa đông đương nhiên hàn lạnh, mới có thể tiềm tàng, vào thời điểm này trái lại có khí thiếu dương thuộc dương nhiệt, đó là mùa đông ấm áp
“Úy hỏa tư lệnh, dương khí đại hóa, côn trùng xuất hiện, nước không đóng băng, địa khí đại phát, cỏ cây sinh sôi, mọi người thoải mái, bệnh là ôn lệ”, điều đó có nghĩa là vì khí hậu sẽ không quá lạnh vào thời điểm này, do đó khí dương sẽ bị rò rỉ, mọi người sẽ thoải mái hơn, nhưng nó cũng dễ gây ra bệnh đông ôn, đặc trưng là sợ lạnh phát sốt, nhưng lại bị viêm họng, sốt, vàng da, v.v. một loạt các triệu chứng, trong trường hợp nghiêm trọng thậm chí sẽ có một đợt cúm.
Vì vậy chăm sóc tại thời điểm này, nên thận trọng nóng lạnh. Cuối cùng đó là mùa đông, trời tương đối lạnh, phòng ngừa cái lạnh; đồng thời chế độ ăn uống, thức ăn ấm không nên ăn quá nhiều, để tránh thượng hỏa (hỏa bốc), dẫn đến nội nhiệt bên trong, cuối cùng trong ngoài tranh nhau, mà thành bệnh. Trong trường hợp bị cúm, bạn nên giảm số lượng nơi bạn đến với mọi người và đeo khẩu trang nếu cần thiết.
Nhìn chung, tình hình chung trong năm 2019, thổ vận bất túc, trong năm cần phải chăm sóc tỳ vị cho thật tốt, chế độ ăn uống cẩn thận, tiết chế tình chí, để tránh bệnh. Về lục khí, mà nói, trong nửa đầu năm phong mộc làm chủ, trong nửa năm sau dương nhiệt làm chủ. Nắng nóng nhiều hơn, mưa ít thiếu hụt nguồn nước gây hạn hán
Từ tháng 1 đến tháng 3, phòng các bệnh về phong và hệ hô hấp, từ tháng 3-5 lưu ý đến cái lạnh của mùa xuân, từ tháng 5 đến tháng 7 gió và nhiệt rất mạnh, con người dễ bị sốt, như cảm mạo phong nhiệt, thấp nhiệt cùng với can đởm nội nhiệt bên trong, sẽ có chứng can hỏa thịnh vượng có thể xảy ra thường xuyên. Trong nửa cuối năm, từ tháng 7 đến tháng 9, trời nóng và ẩm, phòng chống say nắng và chống bệnh chàm, và chế độ ăn uống để ngăn ngừa các bệnh về đường tiêu hóa, từ tháng 9 đến tháng 11, trời lạnh và khô, từ tháng 11 đến tháng 1, trời ấm, không có mùa đông, thận trọng cái nóng lạnh
LỜI KẾT
Theo dự đoán khái quát về tình hình bệnh tật nêu trên, tôi xin tóm lại một số bệnh chứng và phương dược lựa chọn như sau:
Một là các bệnh về đường tiêu hóa, bao gồm nôn mửa, tiêu chảy và các bệnh khác, viêm ruột, kiết lỵ và các bệnh khác sẽ phổ biến hơn. Phương dược trọng tâm có thể được coi là Lục Quân Tử Thang, Mậu Kỷ Hoàn, Bán Hạ Tả Tâm Thang, thời gian khởi phát chính là vào mùa hè
Hai là đau bụng, chẳng hạn như đau bụng do hàn khí, phụ nữ bị đau bụng kinh và các bệnh khác. Loại đau bụng này có thể sử dụng các phương dược trọng tâm sau Đương Qui Thược Dược Tán, Tiểu Kiến Trung Thang, Tiểu Sài Hồ Thang, thời gian khởi phát chính là vào mùa xuân
Ba là đau nhức cơ bắp, bệnh này chủ yếu biểu hiện ở các bệnh thống phong, thấp khớp, các loại phong thấp, có thể tham khảo các pháp trị như bổ thận sơ can, khu phong tán thấp, thời gian khởi phát chính là vào mùa hè
Bốn là bệnh gan mật, gồm tất cả các loại khó chịu do gan và túi mật gây ra, như ngực đầy tức, liên sườn đau, viêm gan B, cứng gan, xơ gan cổ trướng, ung thư gan cũng sẽ trở thành một bệnh có nguy cơ cao, thời điểm khởi phát chính là mùa thu
Năm là bệnh cúm lớn. Vì vậy mọi người cần chuẩn bị cho bệnh cúm, Ma Hạnh Thạch Cam Thang, Bổ Trung Ích Khí Hoàn, Nhân Sâm Bại Độc Tán sẽ trở thành những lựa chọn quan trọng
Sáu là xuất huyết não, vì bệnh tỳ vị năm nay thường xuyên xảy ra, rất nhiều người bị tỳ vị hư nhược, cộng với quyết âm phong mộc tư thiên, nên người già, người bệnh tỳ vị, người bị huyết áp cao đều có thể bị nặng hơn
Lương Y Dương Anh Khải
Tham khảo:
