NHỤC THUNG DUNG
Tên khoa học
Cistanche deserticola Y. C. Ma – Orobanchaceae. Họ Lệ dương (Orobanchaceae).
Tên khác: Thung dung; Đại vân; Hắc tư lệnh; Nhục tùng dung; Địa tinh; Tung dung; Kim duẩn.
 |
| Nhục thung dung |
Thung dung vị cam
Tuấn bổ tinh huyết
Nhược sậu dụng chi
Cánh động tiện hoạt
Giới thiệu
Nhục thung dung là một trong những vị thuốc có lịch sử sử dụng lâu đời nhất trong Đông y, được sử dụng để hỗ trợ cho đời sống hoạt động tình dục và chữa vô sinh, hiếm muộn, cho cả nam lẫn nữ.
Từ khoảng 2.000 năm trước, nhục thung dung đã có mặt trong các bài thuốc bổ thận, tráng dương, tăng cường thể lực cho quý ông và có tên trong sách “Thần Nông bản thảo” - bộ sách thuốc cổ nhất của Đông y.
Nhục thung dung được mệnh danh là “dũng sĩ sa mạc” bởi nó có thể tồn tại được dưới khí hậu khắc nghiệt nhờ lớp lá vảy dày.
Nhục thung dung còn được ví là “nhân sâm sa mạc” bởi loài thảo dược này quý như nhân sâm và chỉ mọc ở các vùng hoang mạc đầy cát và nắng. Nó không phải là một loài thực vật thông thường, mà là loài ký sinh, phải sống nhờ vào cây khác. Mùa xuân đến, mầm cây nhục thung dung đâm thủng mặt đất, mọc nhô lên trên, nhìn giống như một cái chày với đầu hơi nhọn, bên ngoài phủ kín lớp lá vẩy màu vàng, lóng lánh dưới ánh nắng mặt trời. Cây thường cao khoảng từ 15-30cm, có khi tới hàng mét.
Vào các tháng 5, tháng 6 cây ra hoa dày đặc; hoa mọc ra từ chóp (phần ngọn), màu vàng nhạt, hình chuông, xẻ 5 cánh, cánh hoa màu xanh hoặc tím nhạt; tới các tháng 6, tháng 7 kết quả, nhỏ li ti, màu xám. Nhờ có lớp lá vẩy phủ kín toàn bộ bề mặt bên ngoài nên tránh bị mất nước và có thể chịu đựng được điều kiện khí hậu khắc nghiệt ở vùng hoang mạc.
Thu hoạch, chế biến
Vào hai mùa xuân và thu, phơi khô trong nắng và cắt thành lát mỏng.
Mô tả dược liệu
Hình gần trụ tròn, hơi dẹt, một đầu hơi nhỏ, hơi cong, dài khoảng 10-30cm, đường kính 3-6mm, cây chưa phân nhánh. Bề mặt màu xám hoặc màu nâu, phủ kín lớp lá vẩy dầy đặc, xếp theo hình mái ngói. Chất thuốc chắc, hơi dai, khó bẻ gãy, có chút chất dầu. Mặt cắt màu nâu nhạt, có những đốm trắng hoặc khe nứt, nếm thấy vị hơi ngọt.
 |
| Nhục thung dung |
Tính vị, quy kinh
Vị ngọt, mặn, tính ôn. Vào kinh thận, đại trường.
Công năng, chủ trị
Bổ thận dương, ấm tử cung, nhuận trường. Chủ trị: Thận dương suy với các triệu chứng tiểu trong, tiểu không tự chủ, lưng đau, gối mỏi, thiếu máu. Tử cung lạnh, rong kinh, khó thụ thai. Đại trường khô táo, hay táo bón.
Trong các sách y dược cổ, nhục thung dung đều được ghi lại là loại thuốc bổ có tác dụng bổ thận, tráng dương, tăng cường sinh lực cho nam giới.
Sách “Nhật Hoa Tử bản thảo” viết: “Nhục thung dung nhuận ngũ tạng, trưởng cơ nhục, ấm lưng gối”.
Sách “Trung Dược học” viết: “Nhục thung dung bổ thận dương, ích tinh huyết, nhuận trường, thông tiện”.
Sách “Đông Dược học thiết yếu” viết: “Nhục thung dung bổ thận dương, thông nhuận đường ruột”…
Các kết quả nghiên cứu hiện đại cho thấy, hàm lượng hoạt chất sinh học trong nhục thung dung rất phong phú. Theo “Từ điển các vị thuốc dưỡng sinh hiện đại” thì nhục thung dung có chứa các chất như: boschnaloside, orobanin, 8- epilogahic axít, betaine, nhiều loại axít hữu cơ và trên 10 axít amin.
Những chất này có tác dụng kiềm chế quá trình lão suy và kéo dài tuổi thọ, tăng thể lực, tăng cường khả năng miễn dịch, có tác dụng hạ huyết áp ở mức độ nhất định và có tác dụng như một loại hoóc-môn sinh dục. Ngoài ra còn có khả năng kích thích, điều tiết hoạt động của tuyến thượng thận, khắc phục tình trạng chức năng tuyến thượng thận bị suy giảm và dẫn tới các bệnh liên quan. Do vậy, nhục thung dung là vị thuốc bổ thận với cả nam lẫn nữ.
Tương truyền, Võ Tắc Thiên lúc về già, khả năng sinh lý đã giảm, cho mời ngự y đến để nghiên cứu, tìm thuốc “hồi xuân”. Ngự y đã tìm và chế thuốc mang dâng nữ hoàng, trong đó chủ dược là nhục thung dung. Võ Hậu hàng ngày dùng thuốc “hồi xuân” và vô cùng hài lòng vì hiệu quả thật bất ngờ. Thời đó, quan Thái thú Lã Cung Đại đã 70 tuổi chưa có con vì bất lực, đã dùng bài thuốc “hồi xuân” của Võ hậu mà sinh được 3 con trai. Từ khi sinh con ông không dùng thuốc nữa. Số thuốc chưa dùng ông bèn vứt ra vườn, ai ngờ có con gà trống chạy đến mổ thuốc ăn sạch, ăn xong liền đi tìm gà mái đạp ngay. Vừa đạp vừa mổ đầu gà mái làm gà mái trọc cả đầu. Vì thế bài thuốc này mới có tên là “Thốc kê hoàn” (thốc là trọc đầu; kê là gà; hoàn là viên).
Cách dùng, liều lượng
Ngày dùng 12 - 20g, dạng thuốc sắc hoặc ngâm rượu.
Kiêng kỵ
Do tác dụng bổ thận, chống táo bón nên những người thận dương vượng, đại tiện lỏng, dương vật dễ cương hay di mộng tinh thì không dùng được.
 |
| Nhục thung dung |
Đơn thuốc có nhục thung dung
Bài 1: Bài thuốc bổ thận cường dương, sinh tinh huyết. Chữa bệnh rối loạn dương cương, liệt dương, yếu sinh lý.
Nhục thung dung 200g, thục địa 100g, huỳnh tinh 100g, kỷ tử 50g, sinh địa 50g, dâm dương hoắc 50g, hắc táo nhân 40g, quy đầu 50g, xuyên khung 30g, cam cúc hoa 30g, cốt toái bổ 40g, xuyên ngưu tất 40g, xuyên tục đoạn 40g, nhân sâm 40g, hoàng kỳ 50g, phòng đảng sâm 50g, đỗ trọng 50g, đơn sâm 40g, trần bì 20g, lộc giác giao 40g, lộc nhung 20g, đại táo 30 quả.
Tất cả ngâm rượu uống. Với rượu thuốc, mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 ly nhỏ. Tuyệt đối không nên lạm dụng quá nhiều bởi rượu có thể ảnh hưởng tới chức năng gan, thận, dạ dày…
Bài 2: Chữa phụ nữ vô sinh, tình dục lạnh nhạt.
Nhục thung dung 16g, xà sàng tử 12g, ngũ vị tử 6g, ba kích thiên 6g, phụ tử chế 6g, viễn chí 6g, thỏ ty tử 12g, phòng phong 6g
Các vị thuốc trên tán thành bột mịn, trộn với mật ong hòa thành viên hoàn kích thước bằng hạt ngô đồng. Mỗi lần dùng 12 – 20 g với nước ấm hoặc nước muối loãng.
Bài 3: Trị táo bón ở người lớn tuổi do khí huyết hư.
Nhục thung dung 24g, hỏa ma nhân 12g, trầm hương 2g
Các vị thuốc trên tán thành bột mịn, trộn với mật ong hòa thành viên hoàn. Mỗi lần dùng 12 – 20 g với nước ấm.
NHÀ THUỐC TÂN THÀNH ĐƯỜNG
👨 Lương y Dương Anh Khải.
📍 175 Lý Tự Trọng, Thị trấn Diên Khánh, Khánh Hòa.
☎️ 0905136463 - 0966708997
