HẬU THIÊN LỤC VỊ PHƯƠNG
Thục địa 1l; đương quy 5c; đan sâm 2c; nhân sâm 3c; táo nhân sao 2c; viễn chí sao 2c; thêm sinh khương 3p; đại táo 3q
Hậu thiên lục vị phương - Các vị thuốc và bài thơ dễ nhớ |
Bài này chủ chữa khí huyết về hậu thiên suy yếu hình thể gầy đen, ngoài da giáp như vẩy cá, sắc mặt gầy vàng, lông tóc khô, tính vội hay giận, sốt âm chưng chưng, quá trưa phát sốt, không ngủ, ra mồ hôi trộm, phiền táo hoảng loạn, hoặc vì thổ huyết hay tả huyết mà thành bệnh, hết thảy những bệnh vì âm huyết thiếu mà khô ráo tiều tuỵ
Bài thơ dễ nhớ:
"Hậu thiên lục vị âm huyết khuyết
Quy, địa, nhị sâm, toan, chí duyệt
Bổ âm nhuận huyết điều hoà khí
Thống tàng chân huyết tái sinh huyết"
Phép gia giảm:
1. Nhiệt bốc lên nhiều thêm: bấc đèn
2. Nóng tận xương có mồ hôi thêm: địa cốt bì
3. Nóng tận xương không có mồ hôi thêm: mẫu đơn
4. Mọi chứng thổ huyết hay động huyết thêm: bạch thược, ngũ vị bỏ: đương quy
Nếu người mát thêm: can khương sao đen bỏ: bạch thược
5. Nóng âm bốc lên thêm: quy giao, nữ trinh tử
6. Hoả thịnh thêm: tri mẫu, hoàng bá
7. Bụng buồn não nùng thêm: chi tử sao
8. Bĩ hơi (khí bĩ) thêm: thung dung, ngưu tất
9. Ở trong hư yếu mà sinh phong mắt hoa đầu choáng váng thêm: tần bông, xuyên khung
10. Huyết thiếu sinh phong ở trong mà chân co quắp khô gầy thêm: tần bông, ma hoàng, quế chi, ngưu tất, đỗ trọng
11. Huyết hư kiêm hàn mà đau bụng thêm: can khương, nhục quế
12. Khí trệ thêm: hương phụ tẩm giấm sao
13. Kinh nguyệt vì khí hư mà trệ và đau bụng thêm: xuyên khung, nhục quế, hồng hoa
14. Nguyệt kinh thành khối bỏ: táo nhân thêm: đào nhân, huyền hồ, ngũ linh chi
15. Huyết hư thiếu mà khắp người mụn lỡ lại đóng vẫy thêm: can khương
16. Nhọt mụn đau ngứa không cứ lúc nào thêm: kim ngân, kinh giới, huyền sâm, liên kiều
17. Âm thiếu ở dưới bức bách dương khí lên trên, 2 gò má đỏ, trên giả nhiệt mà dưới thật hàn thêm: nhục quế, phụ tử, ngũ vị, ngưu tất
18. Đại trường thiếu chân huyết mà đại tiện táo kết chứng bĩ đầy, hay là thất khí (đánh rắm tức là trung tiện) rất hôi, thế là ở trong có phân khô thêm: đại hoàng sao kỷ
19. Cảm mạo đã uống thuốc phát tán mà mồ hôi không ra thêm: phòng phong, xuyên khung, sinh khương, đại táo, thông bạch
20. Thiếu huyết mà khát bỏ: táo nhân, viễn chí thêm: mạch môn, ngũ vị, hoàng bá
Tôi xét cổ thư có nói: "âm về tiên thiên hư yếu thời bổ thuỷ ở tạng thận; âm về hậu thiên hư thiếu thời bổ tạng tâm và tạng can" bậc tiên hiền là Trọng Cảnh dùng bài Lục vị để bổ âm về tiên thiên. Ông Đan Khê dùng bài Tứ Vật để bổ âm huyết về hậu thiên. Lập Trai lập ra bài Dưỡng Vinh bài Quy Tỳ để kiêm bổ huyết phận cả tạng tâm tạng tỳ và tạng can nhưng trong mấy bài thuốc phải phân biệt mà dùng. Bài Tứ Vật tuy để bổ huyết nhưng với chứng thổ huyết, lục huyết thời 2 vị khung, quy không có thể thu liễm được. Lúc băng huyết hay huyết thoát có khi phải dùng bài Độc Sâm Thang. Lại huyết hàn mà trệ thời vị sinh địa, bạch thược không có thể ôn được; huyết bởi hư thiếu mà khô thời vị khung cay và chạy nhanh không thể thấm nhuần được
Bài Nhân Sâm Dưỡng Vinh dù để bổ cho vinh huyết nhưng thêm vị ngũ vị, trần bì lại để liễm giáng phế khí
Bài Quy Tỳ để bổ âm huyết cho tạng tỳ, nhưng còn có bổ cho dạ dày (vị) thuộc kinh dương minh mà trong bài bổ huyết ấy còn nhờ ở sâm và kỳ nếu muốn dẫn thuốc thì phải nhờ thêm quế phụ
Còn như những vị bổ mạnh cho tinh huyết mà gọi là hữu tình như những vị tử hà sa, nhân nhũ, nhung và cao của hươu nai… thời là những thứ hàng ngày để nuôi dưỡng con người
Tôi thiết nghĩ, về thuốc bổ âm nếu không phải là vì có tính chất thuần tĩnh thì chỉ nuôi dưỡng được huyết; chứ không sinh được huyết, người chưa hiểu ý của ông Đan Khê mà cho bài thuốc Tứ Vật là bài thông dụng để bổ huyết là rất nhầm
Tôi khổ tâm suy nghĩ, đặt ra bài "Hậu Thiên Lục Vị" này để chữa cho các chứng huyết thời rất ứng nghiệm, vì rằng dùng nhiều vị thục địa để bổ âm huyết, vị đương quy vừa bổ vừa nhuận, thêm 2 vị sâm vừa bổ khí vừa dưỡng huyết, vị táo nhân viễn chí bổ tâm và huyết phận, đã sinh huyết lại thống tàng được chân huyết, mà chỉ có 6 vị nên gọi là "Hậu Thiên Lục Vị Phương"
Hiệu Phỏng Tân Phương - Hải Thượng Lãn Ông
Các vị thuốc tại Phòng chẩn trị chúng tôi có đầy đủ, quý khách có nhu cầu cắt thuốc thang, làm thuốc viên hoàn, viên tể, thuốc cao xin liên hệ: 0905 136463