ĐẢNG SÂM
 |
Đảng sâm - rễ củ |
Đảng sâm cam bình
Bổ trung ích khí
Chỉ khát sinh tân
Tà thực giả kỵ
TÊN KHÁC
Tên gọi là phòng đảng sâm, lộ đảng sâm, xuyên đảng sâm, rầy cáy (Lạng Sơn), mần cấy
TÊN KHOA HỌC:
Codonopsis sp.
Thuộc họ: Hoa Chuông (Campanulaceae)
Đảng sâm (Radix Codonopsis) là rễ phơi hoặc sấy khô của nhiều loài Codonopsis như Codonopsis pilosula Nannf, Codonopsis tangshen Oliv (xuyên đảng sâm) và một số Codonopsis khác, đều thuộc họ hoa chuông
Tên đảng sâm là do vị thuốc giống như sâm, sản xuất ở một địa phương gọi là quận Thượng Đảng (Trung Quốc). Ở Cao Lạng người Thổ gọi là cỏ rầy cáy hay mần cấy, lầy cáy
MÔ TẢ
Đảng sâm là một loại cỏ sống lâu năm. Rễ hình trụ dài, đường kính có thể đạt 1-1,7 cm. Đầu rễ phát triển to, trên có nhiều vết sẹo của thân cũ, phía dưới có khi phân nhánh, mặt ngoài màu vàng nhạt, trên có các vết nhăn dọc và ngang. Thân mọc bò hay leo, phân nhánh nhiều, phía dưới hơi có lông, phía ngọn nhẵn, lá mọc đối, ( ở Việt Nam lá phần nhiều mọc đối) so le hoặc có khi gần như mọc vòng. Cuống lá dài 0,5 – 4cm, phiến lá hình tim hoặc hình trứng dài 1-7 cm, rộng 0,8-5,5 cm, đầu tù hoặc nhọn, đáy là hình tim mép nguyên hoặc hơi lượn song, hoặc có răng cưa (Việt Nam) mặt trên lá màu xanh nhạt, mặt dưới trắng. Hoa mọc đơn độc ở kẽ lá. Có 5 lá dài, tràng hoa hình chuông, màu vàng nhạt chia 5 thùy, 5 nhị, bầu có 5 ngăn. Quả nang, phía trên có một núm nhỏ hình nón, khi chín có màu tím đỏ. Mùa hoa nở: tháng 7 tháng 8, mùa quả chín tháng 9, tháng 10. Đảng sâm có nhiều ở Trung Quốc. Từ năm 1961 nước ta bắt đầu khai thác đảng sâm của ta tại các tỉnh Cao Bằng, Lạng Sơn, Lào Cai và các tỉnh có nhiều dân tộc Thái, Mèo và đang tiếp tục phát hiện ở các tỉnh khác. Ngày nay, với giá trị sử dụng cao nên dược liệu được trồng tại các vườn thảo dược, hộ gia đình. Hàm lượng dược chất của đảng sâm trồng nhân tạo cũng không có nhiều khác biệt với đẳng sâm rừng.
Đảng sâm được thu hái vào mùa đông, lúc cây đã úa vàng, rụng á hoặc tới đầu xuân năm sau, lúc cây chưa đâm chồi nảy lộc. Khi thu hái phải đào cả rễ sâu trên 0,7m và rửa sạch đất, phân biệt to nhỏ, để riêng, xâu dây vào và phơi đến nửa chừng thì dùng tay hay miếng gỗ lăn cho mềm và làm cho vỏ và thịt dính chặt nhau, làm như vậy 3-4 lần, cuối cùng phơi hay sấy cho thật khô.
BẢO QUẢN
Để nơi khô, mát, tránh mốc, mọt.
 |
Đảng sâm phiến |
TÍNH VỊ QUY KINH
Vị ngọt, tính bình. Vào kinh phế và tỳ
CÔNG NĂNG CHỦ TRỊ
Có tác dụng bổ trung ích khí, sinh tân chỉ khát. Dùng chữa tỳ hư ăn không tiêu, chân tay yếu mõi, phế hư sinh ho, phiền khát. Công dụng gần như nhân sâm nhưng hơi thiên về bổ trung. Người thực tà không dùng được.
Đông y coi đảng sâm có thể dùng thay thế nhân sâm, trong các bệnh thiếu máu, vàng da, bệnh bạch huyết, viêm thượng thận, nước tiểu có anbumin, chân phù đau. Còn dùng làm thuốc bổ dạ dày, chữa ho, tiêu đàm, lợi tiểu. Người ta còn gọi đảng sâm là nhân sâm của người nghèo vì có mọi công dụng của nhân sâm lại rẻ tiền hơn.
CÁCH DÙNG LIỀU LƯỢNG
Ngày dùng 6 – 12g, có thể tăng tới 40g, dùng dưới dạng thuốc sắc
KIÊNG KỴ
Không dùng chung với Lê lô.
Không được dùng cho những trường hợp sốt.
Không nên dùng cho người bị khí trệ hoả vượng phẫn nộ và có thực tà
 |
Đảng sâm rễ củ |
ĐƠN THUỐC CÓ ĐẢNG SÂM
Chữa bệnh lao mới nhiễm, bệnh ho
Đảng sâm 4c, ý dĩ 4c, hoài sơn 4c, mạch môn 3c, cam thảo 1c, hạnh nhân 2c, khoản đông hoa 3c, xa tiền tử 3c
Nước 600ml nước sắc còn 200ml. Chia 3 lần uống trong ngày
Bài thuốc giúp tăng cường sức khỏe những người ốm lâu ngày, mới bệnh dậy, người cao tuổi
Đảng sâm 1l, long nhãn 3c, đương quy 3c, mạch môn 3c, ngưu tất 3c và có thể thêm nhân sâm 2c
Nước 600ml nước sắc còn 200ml. Chia 2 lần uống trong ngày. Dùng khi thuốc còn ấm vào buổi sáng, tối sau bữa ăn.
Chữa ho
Đảng sâm 4c, Hoài sơn 4c, Ý dĩ 4c, Bạch truật 3c, Trần bì 2c, Xuyên tiêu 1c. Sắc nước uống mỗi ngày uống 1 thang.
Trị tim đập nhanh, thở gấp
Đảng sâm 5c, Mạch môn 3c, Ngũ vị tử 2c, Cam thảo 1c. Sắc nước uống mỗi ngày uống 1 thang.
Chữa mất ngủ, chán ăn, hay quên, tim hồi hộp, cơ thể mỏi mệt, sắc mặt vàng bủng, suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh. (Quy tỳ thang)
Nhân sâm (Đảng sâm) 3c; Phục thần 3c; Toan táo nhân sao 3c; Viễn chí 3c; Hoàng kỳ 3c; Mộc hương 1c; Bạch truật 3c; Long nhãn nhục 3c; Đương qui 3c; Chích thảo 2c; Sinh khương 3 lát; Đại táo 2quả
NHÀ THUỐC TÂN THÀNH ĐƯỜNG
👨 Lương y Dương Anh Khải.
📍 175 Lý Tự Trọng, Thị trấn Diên Khánh, Khánh Hòa.
☎️ 0905136463 - 0966708997
