LÝ TRUNG THANG (LÝ TRUNG HOÀN)
Công thức:
Chích thảo 2c, nhân sâm 3c; bạch truật 3c; can khương 2c
 |
| Lý trung thang - Các vị thuốc trong phương |
Cách dùng:
Các vị thuốc tán bột mịn, làm viên hoàn uống, hoặc trộn mật ong làm viên tể uống, mỗi lần uống 4 – 8g x 2 - 3 lần / ngày. Uống với nước nóng
Nếu dùng thuốc thang sắc thì uống 1 thang / ngày, uống lúc thuốc còn ấm, sau bữa ăn 30 phút, uống một liệu trình 7 - 10 ngày
Nước nhất: 2 chén, sắc còn nữa chén. Nước nhì: 2 chén, sắc còn nữa chén. Nước nào uống nước đó, hoặc hòa chung 2 nước đã sắc chia làm 2 – 3 lần uống trong ngày.
Tác dụng:
Ôn trung khu hàn, bổ ích tỳ vị. Trị các chứng thương hàn mà tiêu chảy nhưng không khát nước, nôn mữa, bụng đau, mạch trầm không lực, tay chân lạnh, cảm hàn, thổ tả
Phân tích bài thuốc:
Can khương tân nhiệt ôn trung tiêu mà khu lý hàn là QUÂN.
Nhân sâm đại bổ nguyên khí, giúp sự thăng giáng vận hoá là THẦN.
Bạch truật kiện tỳ táo thấp, Chích cam thảo ích khí hoà trung đều là TÁ, SỨ
Các vị thuốc phối hợp có tác dụng ôn trung, kiện tỳ. Tỳ và trung tiêu được ôn thì hàn sẽ bị trừ, bụng sẽ hết đau. Tỳ vị kiện vận tốt thì khí được thăng giáng, thổ tả sẽ hết. Thanh dương thì thăng mà trọc âm thì giáng, củng cố được sự vận hoá mà trị được trung tiêu, cho nên gọi là “Lý trung”
Ứng dụng lâm sàng:
Bài thuốc chữa các chứng tỳ vị hư hàn, có những triệu chứng bụng đau tiêu lỏng, nôn mửa hoặc bụng đầy, ăn ít, lưỡi nhợt rêu trắng, mạch trầm tế hoặc trì hoãn. Nếu hàn chứng rõ dùng tăng lượng Can khương, tỳ hư rõ tăng lượng nhân sâm.
Trường hợp tiêu chảy nhiều lần, Bạch truật sao khử thổ để tăng tác dụng sáp tràng chỉ tả
Trường hợp hư hàn nặng, sắc mặt tái nhợt, chân tay lạnh gia Thục Phụ tử để tăng cường ôn dương khứ hàn, có tên gọi là bài Phụ Tử Lý Trung Thang (Hòa tể cục phương) hoặc gia Nhục quế gọi là bài Phụ Quế Lý Trung Thang.
Trường hợp kiết lị mạn tính thuộc thể tỳ vị hư hàn dùng bài thuốc gia Hương Liên Hoàn để lý khí hóa trệ
Trường hợp viêm ruột mạn tính, rối loạn tiêu hóa, viêm lóet dạ dày tá tràng, thuộc thể tỳ vị hư hàn có thể dùng bài thuốc này gia giảm
Trường hợp bệnh lóet dạ dày tá tràng, phân có máu và phụ nữ xuất huyết tử cung cơ năng thuộc thể tỳ vị hư hàn dùng bài thuốc này gia A giao, Ngãi diệp, Địa du, Hoa hòe để tăng thêm tác dụng chỉ huyết.
Trường hợp chứng tỳ vị hư hàn do sán lãi đau bụng hoặc nôn ra lãi đũa dùng bài thuốc gia thêm Hồ tiêu, Ô mai, Phục linh bỏ Cam thảo gọi là bài Lý Trung An Hồi Thang (Vạn bệnh hồi xuân).
Trường hợp tỳ vị dương hư, tỳ vị kém vận hóa sinh ra đàm thấp ảnh hưởng đến phế gây ho đờm nhiều, loãng hoặc nôn ra nước trong, có thể gia Chế bán hạ, Bạch linh để táo thấp hóa đờm gọi là bài Lý Trung Hóa Đàm Hoàn thêm Tô tử có tác dụng giáng khí, định suyễn gọi là bài Lý Trung Giáng Đàm Hoàn dùng trị đàm suyễn.
Trường hợp ợ hơi do hư hàn gia thêm Đinh hương, Bạch khấu nhân gọi là bài Đinh Khấu Lý Trung Hoàn.
Ghi chú:
Còn gọi là:
Nhân sâm thang (Kim quỷ yếu lược)
Trị trung thang (Thiên kim phương)
Lý trung tiễn (Phổ tế phương)
Nhân sâm lý trung thang (Hiệu chú phụ nhân lương phương)
Tên khác:
Bài này thêm đinh hương, ngô thù du gọi là Đinh Thù Lý Trung Thang
Bài này thêm phụ tử gọi là Phụ Tử Lý Trung Thang
Bài này thêm quế chi, phụ tử gọi là Quế Phụ Lý Trung Thang
Bài này thêm sa nhân bán hạ gọi là Sa Bán Lý Trung Thang
Bài này thêm thanh bì trần bì gọi là Trị Trung Thang
Trích lục:
Xuất xứ: Thương hàn luận – Tác giả: Trương Trọng Cảnh
Xem thêm:
