Dĩ khí huyết dược, điều thủy hỏa bệnh, công nan thành nhi họa nan yểm
Dĩ thủy hỏa phương, trị khí huyết bệnh, hiệu dũ hoãn nhi ích dũ thâm
 |
Dĩ khí huyết dược, điều thủy hỏa bệnh, công nan thành nhi họa
nan yểm - Hình minh họa
|
Dịch nghĩa
Lấy thuốc khí huyết trị bệnh thủy hỏa, công không thành mà tai họa khó tránh
Lấy phương thủy hỏa, trị bệnh khí huyết, công hiệu tuy chậm mà lợi ích rất bền
Bài giải
Bài Tứ quân là loại thuốc bổ khí, bài Tứ vật là loại thuốc bổ huyết. Bệnh “Thủy suy” thì hỏa bốc, gây ra táo bón, buồn phiền, phát khát uống nhiều, hiện tượng khô ráo đã thể hiện rõ. Bệnh “Hỏa hư” thì thủy thịnh, gây ra chứng hàn trung tiết tả, tân dịch khô, đi tìm nước, cái tình trạng trên nóng dưới lạnh, các chứng đã hiện ra vậy. Những bệnh ấy đều là hiện trạng của “thủy hỏa vô hình,” thì không thể lấy loại thuốc của khí huyết hữu hình mà trị được
Sách nội kinh nói: “Chân âm là thủy ở thận, không phải huyết ở tâm can; Chân dương là hỏa ở mệnh môn, không phải khí của tỳ phế”
Bởi vậy muốn bổ cho thận thủy thì trọng dụng Thục địa vì thục địa nhập thận, chứ không dùng Khung, Quy vì Khung, Quy nhập tâm can
Muốn bổ mệnh môn hỏa thì phải trọng dụng Nhục quế, vì nhục quế nhập mệnh môn, chứ không dùng Sâm,Truật vì Sâm, Truật nhập tỳ phế
Huống hồ trong cái lúc “nước khô lửa cháy” nếu lầm mà cho dùng Sâm Linh Truật, Linh Truật là chất táo thấm, Nhân sâm có tính động hỏa thì có khác gì ôm củi đi chữa cháy. Như vậy công khó thành mà họa hại đã nảy sinh, có thể nào không cẩn thận được
***
Bài Lục vị là thuốc bổ chân thủy, bài Bát vị là thuốc bổ chân hỏa. Phàm các chứng bệnh thuộc huyết đều bắt nguồn từ âm hư (thủy). Các chứng bệnh thuộc khí đều khởi đầu do dương hư (hỏa)
Chân thủy là cội nguồn của huyết. Chân hỏa là tổ tông của khí. Sách nội kinh nói: “Cái hóa sinh ra khí huyết là nhờ có thủy hỏa”. Cho nên muốn trị những bệnh nhỏ bởi huyết làm hại, thì lấy những phương thuốc bổ thủy hỏa mà trị
Uống thuốc bổ thủy bổ hỏa để trị bệnh thuộc khí thuộc huyết, muốn được an toàn dài lâu, phải vững dạ yên lòng mà uống, dù rằng chẳng thấy công hiệu gì ngay trong sớm tối, nhưng cội rễ được bền vững thì cành lá sum suê tươi tốt mỗi ngày một hơn
Như vậy hẳn là không có cái hậu quả phát bệnh xụi, bệnh vàng, và cũng không có cái lo khuynh đảo
