Toan thống nãi cốt tủy chi thâm bệnh
Thôn toan nhân ái trấp nhi cương tôn
 |
| Toan thống nãi cốt tủy chi thâm bệnh |
Dịch nghĩa
Chứng “Toan thống” là đau chua trong xương tủy ghê rợn
Chứng “Thôn toan” vì ợ chua lên, lại miễn cưỡng nuốt xuống
Bài giải
Xem trong các sách đều có nói đến chứng “TOAN THỐNG” đau chua. Ôi ! Trong khi bị đau nhức căn cứ vào hiện trạng gì để biết lúc đau có mùi chua ? Ta (tác giả) đọc sách đã 10 năm có hơn mà chưa hiểu nổi ý nghĩa đó. Mãi sau nhân lúc nhanh chân vấp phải khúc cây để nằm, khúc cây đập vào ống chân mà té ngã. Ôi nó đau đến tận xương tủy, cái đau đó nó ghê ghê buồn buồn, dở khóc, dở cười, không làm sao tả ra được sự đau đớn lúc đó. Bèn nhớ ra rằng: “cái trạng thái đau chua (toan thống) chính nó là đây”. Cho nên trong các sách mỗi khi nói về bệnh đau xương tủy đều nói “toan thống”. Thế mà có kẻ không chịu xét kỷ lại lấy chữ TOAN （痠）là đau nhăn nhó thay cho TOAN (酸) là chua. Thật không phải vậy
Ôi ! cái té ngã của Ta là trong cái không may có cái may. Ý giả. Đấng thần minh thấy Ta mỗi lúc có ý nghĩa nghi ngờ không rõ. Ta mơ mộng để tìm cho ra thì Ngài thương Ta trong việc “khổ tâm cầu đạo” Cho nên Ngài mượn cái khúc cây nằm ngang để dạy Ta. Nếu không thế thì suốt đời Ta cũng không phát minh ra được ý nghĩa ấy
Phàm bệnh “THÔN TOAN” (nuốt xuống cảm thấy có mùi chua) các sách tuyệt nhiên không nói rỏ chứng ấy
Bệnh ấy bởi hư hỏa xông lên, nghịch khí theo hỏa ấy lên mà ợ ra. Trong khí ợ đó, nước ở dạ dày cũng theo khí mà lên đầy cổ họng, khạc nhổ không ra, bất đắc dĩ phải miễn cưỡng nuốt xuống, cảm thấy có mùi chua. Mùi chua ấy nếu không phải sẵn có ở trong thì lúc đó có thức ăn nào ở ngoài đưa đến mà biết là chua
***
Biết rằng chữ “TOAN THỐNG” đau chua. Theo từ điển Từ Hải: 2 chữ TOAN nói trên thông dụng trong việc đau xương, chứ không phân biệt
Bệnh THÔN TOAN: ợ chua, thuộc vị hỏa thấp nhiệt. Còn thổ toan: thổ ra cơm nước đã chua, thuộc tỳ vị hư hàn
Hai danh từ “chua” khác nhau, một đau chua trong ống xương tủy, một ợ chua trong cổ họng
Theo thiển ý của tôi: Ai đã từng gãy xương thì sẽ hiểu rỏ từ TOAN THỐNG là gì và nó đau như thế nào (tôi đã từng bị gãy xương nên hiểu được nổi đau ấy nó như thế nào! Nó ghê ghê buồn buồn, nó đau lóc tận xương tủy, trời xanh có thấu, xé hết cõi lòng ôi xót xa chua xót …
Dương Anh Khải. Theo Châu Ngọc Cách Ngôn - Thượng Thiên 10
