Tứ vật phi bổ huyết chi phương, phụ nữ nhâm hải can khô, chuyên công vô ích
Tứ quân nãi thuần dương chi phẩm, tiểu nhi hình thể sấu hắc, cửu dụng vi ương
 |
| Tứ vật phi bổ huyết chi phương - Hình minh họa |
Dịch nghĩa
Bài Tứ vật thang nếu không phải là bài thuốc bổ huyết, thì những phụ nữ mà bào thai và huyết hải khô cạn, có dùng mãi cũng vô ích (Tứ vật bổ dưỡng âm huyết, uống nhiều sinh huyết, tự nó không sinh huyết)
Bài Tứ quân thang là thuốc trị bệnh trẻ con, nhưng trong đó vốn là chất thuần dương, nếu trẻ nào hình thể gầy đen là nhiệt tạng, uống nhiều có hại
Bài giải
Nói theo lý âm dương thì âm không thể sinh ra được dương
Những vị thuốc thuộc âm phận, chỉ những vị nào có tính chất thuần hòa êm ái mềm nhuận, là có tài dùng vào việc dưỡng âm, để âm phận yên tĩnh mà sinh âm huyết (như thục địa, sinh địa ...) Đó là phương pháp âm được dưỡng âm mà huyết tự nhiên sinh
Vậy thì Tứ vật thang là thuốc dưỡng huyết thì được, nếu gọi là thuốc sinh huyết thì không đúng. Vì tứ vật là âm dược
Tứ vật là tinh chất thảo mộc, là vật vô tình chỉ có thể dùng vào việc vá chỗ rách cho lành, sửa chỗ lệch cho cân mà thôi
Đến như việc bắt đầu từ chỗ không đâu mà có, tức từ chỗ vô hình (khí) mà có thể sinh ra hữu hình (huyết) để nối chỗ đứt cho liền, lấp chỗ trũng cho đầy, không gì bằng dùng những vật hữu hình như: nhung và các loại cao của hươu, nai, rau thai và các loại sữa…là vật đồng loại với nhu cầu tinh huyết để bổ tinh huyết, mới là thỏa đáng
Sách Nội Kinh nói: “Tinh huyết bất túc giả, tu bổ chi dĩ vị” tinh huyết suy kém không đủ thì nên bồi bổ bằng vị của thức ăn”. Vậy thì vị của thức ăn nuôi sống hằng ngày là rất quan trọng. Cho nên những thứ thuốc có tính chất tư bổ, thông qua sự ăn uống vào vị đã thu được một nửa công lao, ý nghĩa của cổ nhân thực sự là sâu sắc. Đó cũng là điều tôi đã tâm đắc
Phàm ai muốn nghiên cứu về mặt điều bổ cho tinh huyết, cần biết rằng không có ý nghĩa nào sâu sắc hơn điều đó (nghĩa là ăn chất bổ để bổ tỳ sinh huyết) không nên cho rằng Tứ vật thang là thuốc cần thiết để sinh huyết
Dược vật có phân ra loại “Hữu hình” là thứ lấy nguồn gốc từ động vật và loại “ Vô hình” là thứ lấy từ nguồn gốc thực vật, khoáng thạch
***
Tiểu nhi thuần dương vô âm- khí chất của trẻ thơ thuần có dương mà không có âm, ý muốn nói là trẻ thơ chưa đến tuổi dạy thì, tức là mới có hỏa mà chưa có thủy. Nghĩa là phàm trẻ thơ mà có bệnh, không nên thiên bổ về một bên chân dương (hỏa) một cách đơn thuần
Huống hồ những đứa trẻ hình vóc gầy đen, da thịt nóng âm là nó đã thuần dương mà nay lại còn rót TỨ QUÂN vào làm cho nước máu là gốc chân âm của nó khô cạn thêm thì càng suy hư thêm. Bởi vì bài Tứ quân là thứ thuốc thuần dương, khí vị thơm và khô ráo, có lợi gì cho thể chất của đứa trẻ “vô âm” đâu. Dương vượng thì âm tiêu là cái lý tất nhiên
Phàm khi những đứa trẻ mà có bệnh thì rất nên dùng TỨ QUÂN trong các chứng như: ói mữa, lạnh, tiết tả lâu ngày, đầy bụng, thân thể mát lạnh sưng phù và màn tỳ, màn kinh … nghĩa là bệnh thuộc hàn. Ngoài ra các chứng khác đều nên cẩn thận
Nếu đã thấy trẻ nào đó tiêu mòn gầy đen cho uống mãi TỨ QUÂN thì hẳn là tân dịch ngày một khô cạn thêm, có thể đi đến nguy khốn. Người thầy thuốc nhi khoa cần phải hiểu rõ điều đó
Theo Châu Ngọc Cách Ngôn - Thượng Thiên 13
