Dĩ táo tiết chi cơ. Thâm minh ư vô hỏa vô thủy
Bằng can khát chi chứng. Đương biện kỳ hữu âm hữu dương
 |
| Dĩ táo tiết chi cơ. Thâm minh ư vô hỏa vô thủy Hình minh họa |
Dịch nghĩa:
Nhận định bệnh đại tiện tiết, đại tiện táo, nó khác nhau thì phải phân biệt về vô hỏa, vô thủy cho thật rõ
Căn cứ vào chứng bệnh miệng khô miệng khát, nó khác nhau thì phải bằng cứ vào hữu âm, hữu dương mà phân biệt
Bài giải:
Sự nhận định những chứng trạng biểu hiện là nên dùng Bát vị hay Lục vị, vạn phần không thể sai một. (đã nói rõ ở thiên 1), muốn phân biệt được rõ ràng nhất là ở 4 chứng: đại tiện tiết, đại tiện táo, miệng khát và miệng khô.
Đại tiện tiết (ỉa chảy) là do hạ tiêu không có hỏa để thanh lọc riêng biệt (vô hỏa)
Đại tiện táo (phân hòn khô) là thủy của thận đã bị thiếu, không đủ để thấm nhuần cho trơn (vô thủy)
Sách NỘI KINH nói: "Chứng miệng khát với miệng khô, có dương có âm rất khác nhau”
Chứng miệng khát là do sức hỏa làm nóng táo quá
Chứng miệng khô là do tân dịch không đủ để thấm nhuần
Cho nên:
Thấy người bệnh uống rất nhiều không biết chán là dấu hiệu khát. Uống từng ít mà không muốn nuốt là dấu hiệu khô.
Miệng khát là do bên trong thiếu nước, phải cần chất nước thanh lương ở ngoài vào để tự cứu (như thăng ma, cát căn, thạch cao, hoàng cầm …)
Miệng khô là do nước tân dịch cạn, làm cổ họng bị khô se miệng háo, cần phải tư nhuận cho thận mới thành công (như quy, thục, mạch môn…) làm chủ yếu
***
BIẾT RẰNG:
- Đại tiện tiết:
Hàn tả là vô hoả (ôn thấm)
Nhiệt tả là vô thuỷ (lương thấm)
- Đại tiện táo:
Huyết khô là vô thuỷ (tư nhuận)
Hư táo là vô hoả (tiêu đạo)
- Miệng khô:
Thận thuỷ khô kiệt là âm bệnh (bổ huyết tư âm)
Tâm vị hoả nhiệt là dương bệnh (thanh nhiệt)
- Miệng khát:
Uống nước lạnh dương bệnh ngoại cảm khí nhiệt (thanh giải)
Uống nước nóng âm bệnh nội thương huyết nhiệt (cam toan ôn bổ)
***
Thế thì đại tiện tiết đại tiện táo đều vì vô thủy, mà cũng vì vô hỏa
Miệng khát miệng khô đều là âm bệnh mà cũng là dương bệnh
Nên nhận định cho kỷ
Dương Anh Khải. Theo Châu Ngọc Cách Ngôn - Thượng thiên 7
